جایگاه سیاسی غلامان در تاریخ ایران (از سامانیان تا پایان ایلخانان)

این رساله تحت عنوان ((جایگاه سیاسی غلامان در تاریخ ایران)) (از سامانیان تا پایان ایلخانیان) از چهال فصل تشکیل شده است. در فصل اول با عنوان ((ورود بردگان به جهان اسلام و جایگاه اجتماعی آنان)) به عوامل گریزناپذیر اسارت و بردگی کفار در زمان حیات پیامبر (ص) توجه گردیده سپس به تشریح دلایل فتوحات و ورود خیل عظیم بردگان به جهان اسلام در زمان خلفای راشدین، بنی امیه، بنی عباس و حکومتهای تاریخ میانه ایران پرداخته شده است. مبحثی نیز به تجارت پرورنق برده و نقش مهم آن در انتقال بردگان به جهان اسلام و ایران اختصاص یافته، همچنین اعتلای اجتماعی و سیاسی بردگان و رعایت حقوق انسانی و آزادی آنها متاثیر از تعالیم اسلام از نظر دور نمانده است. در فصل دوم تحت عنوان ((زمینه های بکارگیری غلامان در نظام های سیاسی ایران)) به تجزیه و تحلیل عوامل موثری چون بی اعتمادی حکومتهای وقت به حامیان محلی و قومی خود، ضرورت های تشکیل سپاه فرامحلی و تنزل تدریجی مشارکت عناصر محلی در سپاهی گری که به استفاده از غلامان در عرصه های سیاسی و نظامی دامن می زد پرداخته است. فصل سوم با عنوان ((زمینه های تفوق غلام ترکان)) درواقع به تشریح و تحلیل عواملی مانند فراوانی نفوس غلام ترکان در ایران، آشنایی یا اشتراک زبانی حکام سلسله های ایران اسلامی با زبان ترکی که موجب گردید تا غلام ترکان در قیاس با غلامان سایر اقوام در عرصه های سیاسی و نظامی تشخص و تمایز بیشتری یابند اختصاص یافته است. اقتدار غلامان در زمان خورزمشاهیان برخلاف سلسله های پیشین به دلایلی چون استفاده گسترده از قبایل خویشاوند و عناصر محلی تازیک کاهش یافت. تنزل موقعیت غلام سپاهیان در دوره ایلخانان با اتکا به عواملی چون یکه تازی امرای مغول، بکارگیری گسترده بردگان در زمین داری و عدم دسترسی آنها به غلامانی شایسته سپاهی گری به افول قطعی منجر شد. عوامل یاد شده محور مباحث فصل پایانی تحت عنوان ((افول اقتدار غلام سپاهیان)) می باشد.